Tarihi

Antik Karya bölgesinin en eski yerleşimlerinden biri olan Muğla, bilinen tarihi boyunca başlangıçta Anadolu'nun yerli halkı Karyalıların, ardından kısmen ve kısa dönemler halinde Mısır, Asur ve İskit işgallerinin, zamanla da özellikle kıyılarda Helenistik kolonizasyon hareketinin egemenliği altında kalmıştır. Önce Medler, daha sonra Persler Muğla'yı idareleri altında almışlar ve bölgeyi bir satrap aracılığıyla yönetmişlerdir. Büyük İskender'in ordularıyla gelişinde Muğla bölgesi bir Karya satrapı tarafından yönetilmekte idi.

İlçeleri

Muğla ili, toplam 13 ilçeye sahiptir.

• Bodrum
• Dalaman
• Datça
• Fethiye
• Kavaklıdere
• Köyceğiz
• Marmaris
• Menteşe
• Milas
• Ortaca
• Seydikemer
• Ula
• Yatağan

Gezilecek Turistlik Yerleri

• Amintas Kaya Mezarları: Dik kayalık yamaç üzerine oyularak yapılmış üçü tapınak tipinde, diğerleri sivil mimari örneklerini yansıtan birçok kaya mezarları bulunmaktadır. Üç tapınak tipinden biri olan ve halk arasında “Kral Mezarı” olarak bilinen bu mezar diğer iki mezara göre nispeten daha sağlam kalmıştır. Doğu ante duvarının orta bölümündeki “Hermapias Oğlu Amintas” yazısı nedeniyle Amintas Mezarı olarak isimlendirilmiş olan ve MÖ 4. yüzyıla tarihlenen İon düzenli in antis (anteler arasındaki iki sütunun bulunduğu tapınak tipi) planlı bir tapınağın ön cephesinin kayaya yansıtılmış biçimidir.


• Bodrum Antik Tiyatrosu: Antik Tiyatro, Klasik çağdaki Bodrum'dan günümüze ulaşabilen tek yapıdır. Bodrum'un ortasındaki Göktepe dağının güney eteklerindeki bu tiyatro, Anadolu'nun en eski tiyatrolarından biridir. 1960'larda bir grup Türk tarafından restore edilen bu tiyatro, (En son restarasyonu Bodrum Belediyesi, Ericsson ve Turkcell işbirliği ile gerçekleştirilmiştir) günümüzde de Bodrum'daki birçok festivale sahne olmaktadır. Tiyatronun ilginç nitelikleri arasında, oyunlardan önce Dionysos uğruna kurbanların kesildiği sunağı ve bazı koltukların arasındaki, belki de gölgelik olarak kullanılmış olabilecek delikler vardır. Her koltuk arasında 40 cm.'lik bir mesafe bırakılmış olan tiyatro 13.000 kişi kapasitelidir.


• Kaunos Antik Kenti: Şair Ovidius’un anlattığı bir mitolojiye göre; Miletos’un ikiz çocukları olan Kaunos ve Biblis ile birlikte büyürken Biblis ikizini öyle sever ve beğenirmiş ki her an onunla birlikte olmak istermiş. Bu sevginin doğa dışı olduğunu bilen Biblis aşkını bir mektupla Kaunos’a bildirince bu durumu öfke ve tiksinti ile karşılayan efsanevi kral, ikizin bir daha görmemek için Milet’ten kaçıp Karya ile Likya sınırına gelerek Kaunos Kenti'ni kurmuştur. Strabon “Kent kapatılabilen bir limana ve tersanelere sahiptir”. diyerek Kaunos’un antik çağdaki konumunu bize açıklamaktadır. Ancak dönemde Anadolu kıyılarında bulunan pek çok liman kenti gibi bugün kaunos'ta kıyıdan hayli içeride kalmıştır.


• Knidos Antik Kenti: Antik dönemin ünlü merkezlerinden Kos ile Rodos adaları arasında kurulmuş olan Knidos, Karya bölgesinin en önemli merkezlerinden biri ve Halikarnassos’tan sonra bilinen ikinci bir Dor kentidir. Peleponnes’ten gelen Dorlar, Rodos ve Kos yerleşimlerinden kısa bir süre sonra Knidos kentini kurmuşlardır. Strabon, kentin teraslar üzerinde kurulu olduğunu ve bir tiyatro gibi kıyıdan akropolise doğru yükseldiğini belirtmektedir. Gerçekten de arazinin dağlık yapısından dolayı Knidos bir teraslar kentidir. Şehir dar bir kara parçasıyla deve boynu ya da Kap Krio olarak adlandırılan adacıkla birleşmiştir. Bunun sonucunda oluşan iki koya birer liman yapılmış, bunlardan batıdaki savaş gemileri, doğudaki ise ticaret gemileri tarafından kullanılmıştır.


• Likya Yolu: Fethiye’ den Antalya’ ya kadar uzanan 555 km lik uzun mesafe bir yürüyüş yoludur. Teke yarımadasında, patikaların bazı kısımlarının işaretlenerek rotasının belirlendiği, 1992 yılında çalışmalarına başlanmış ve 1999 yılında hizmete açılmıştır. Dünyanın en iyi 10 uzun mesafe yürüyüş rotasından bir tanesidir.


• Saklıkent Milli Parkı: Seydikemer ilçe merkezine 22 km güneyinde yer alır. Saklıkent, 14 kilometre içeriye giden devasa bir vadi ve kanyondur. İki dağ arasında inanılmayacak kadar dar ve yüksektir. Eşen Çayı’nın bir kolu olan Karaçay Deresi’nin aşındırması ile oluşmuştur. Kanyonun yukarı kesimine Tucak Boğazı adı verilir. Bu boğaz içinde eğim kırıklıkları ve dev kazanları oluşturarak, Kayadibi Mahallesi civarında Eşen Çayı vadi tabanına ulaşır (Bozyiğit, 1997:70, Fotoğraf 57, 58). 1980’li yıllarda kanyon Çoban Ekrem tarafından “Saklıkent Kanyonu” olarak adlandırılır. Kanyonun Eşen Vadisi çıkışına yakın kesimlerde bol debili soğuk karstik kaynaklar dikkati çeker. Yaz mevsiminde güneş ışınlarını direk alamayan kanyon içersinde serin bir mikroklima alanı gelenleri büyüler. Su kaynakları ve serin hava çok sayıda yerli ve yabancı turistin buraya gelmesine yol açmaktadır.

Meşhur Yemekleri

• Çökertme Kebabı: Bodrum ile özdeşleşmiştir. Biftek eti ile hazırlanan bu yemek, patates kızartması ve yoğurt eşliğinde sunulur. Çökertme kebabı, Muğla'nın en sevilen lezzetleri arasında yer alır.


• Zeytinyağlı Deniz Börülcesi: Deniz kıyılarında yetişen börülce, besin değeri bakımından oldukça zengindir. Denizdeki mineralleri içine hapsettiği için, sağlığa birçok faydası vardır.


• Kabak Çiçeği Dolması: Sabahın erken saatlerinde Ege ve Akdeniz topraklarında toplanan kabaklarla hazırlanır. Kıbrıs ve Yunan mutfağında da tüketilir.


• Zeytinyağlı Bamya: Ege ve Akdeniz mutfağında sık sık yer alan bamya, sindirim sistemini düzenleyen bir besindir. İsteğe göre kuru veya yaş olarak tüketilebilir.


• Keşkek: Buğday ve koyun eti ile hazırlanan keşkek, Muğla'nın en gözde yemekleri arasında yer alır. Genellikle düğün ve bayram gibi kalabalık sofralarda ikram edilir.


• Turp Salatası: Yemeklerin yanında servis edilen turp salatası, mide ağrılarına ve kramplarına iyi gelir. Aynı zamanda karaciğeri temizlemesiyle de bilinir.


• Şambali Tatlısı: Şerbetli bir tatlıdır. Genellikle sokaklarda hazır olarak satılır. Dondurma, kaymak, badem ve fıstık ile birlikte servis edilir.


• Lokma Tatlısı: Osmanlı döneminden günümüze kadar ulaşan lokma tatlısı, sokaklarda satılan tatlılar arasındadır. Bununla birlikte doğum, düğün gibi özel törenlerde de ikram edilir.


• Muğla Tarhanasından Sufle: Yazımızın başında söylediğimiz gibi Muğla tarhanası, oldukça özgün bir lezzettir. Sadece çorba yapımında değil, tuzlu kek ve atıştırmalıkların içerisinde de kullanılır.


• Yeşil Zeytinli Tarator: Ege'nin sembolü haline gelen zeytin ağaçları, Türk mutfağında önemli bir yere sahiptir. Ev yapımı yeşil zeytin ile hazırlanan tarator ise kahvaltı sofralarında yerini alır.


• Çömlek Kebabı: Testi kebabı olarak da bilinen çömlek kebabı, Muğla'nın sevilen yemeklerinden biridir. Kuzu etiyle hazırlanan bu yemek, özellikle kalabalık sofraların vazgeçilmezidir.


• Tavuk Dolması: Bütün tavuğun iç pilavla doldurulmasıyla hazırlanan tavuk dolması, Muğla'da bayram, yılbaşı gibi büyük sofralarda kendine yer bulur.


• Datça Badem Köftesi: Kıyma, badem ve galeta unu ile hazırlanan badem köftesi, Muğla'nın Datça ilçesinde yöre halkı tarafından sık sık tüketilen besinlerden biridir.


• Paşa Mezesi: Ege mutfağının sevilen mezelerinden biri olan paşa mezesi, özellikle İzmir ve Muğla'da tüketilir. Mezenin yapımında beyaz peynir, rokfor gibi farklı peynir çeşitleri kullanılabilir.


• Bodrum Tarama: Yalnızca 3 malzemeden oluşan Bodrum taramanın ana malzemesi, havyardır. Yemeklerin yanında meze olarak sunulur. Özellikle kıyı kesimlerde sık sık tüketilir.

Tanınmış Kişiler

• Keremcem, Türk şarkıcı, şarkı yazarı ve oyuncu. Milas doğumlu olan Keremcem, hem müzik kariyerinde hem de oyunculukta geniş bir hayran kitlesine sahip.


• Selda BAĞCAN, Türk şarkıcı ve besteci. Muğla doğumlu Bağcan, çıkış yaptığı 1970’lerden itibaren Türkiye’de ve dünya genelinde tanınarak Türk halk müziği ve Anadolu rock tarzlarında şarkılar yaptı.


• Neriman UĞUR, Ünlü sanatçı Kenan Doğulu, müziğin sınırlarını aşarak uluslararası alanda da tanınan bir isim haline geldi. Konya'nın yetiştirdiği en önemli sanatçılardan biri olarak müzik dünyasına damgasını vuran Doğulu, kariyerine yeni başarılar eklemeye devam ediyor.


• Turan ÖZDEMİR, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, aynı zamanda seslendirme sanatçısı. Özdemir, Muğla’nın Yatağan ilçesinde doğmuş ve özellikle ‘Dondurmam Gaymak’ filmiyle tanınmıştır.


• Türkü TURAN, Türk dizi ve sinema oyuncusu. Bodrum doğumlu Türkü Turan, televizyon dünyasında pek çok projede rol almıştır.


• Yüksel AKSU, Ünlü yönetmen ve senarist. Muğla’nın Ula ilçesinde doğan Aksu, Türk sinemasına önemli eserler kazandırmıştır.


• Tolga ÇANDAR, Türk halk müziği sanatçısı ve siyasetçi. Muğla’nın Milas ilçesinde doğan Çandar, Türk halk müziğine büyük katkılar sunmuştur.


• Hayri ŞAHİN, Türk ses sanatçısı. Şahin, Muğla Köyeceğiz Döğüşbelen mahallesinde doğmuştur.


• Aysu TÜRKOĞLU, Türk yüzücü. 2022’de Manş Denizi’ni, 2023’te Kuzey Kanalı’nı ve Cook Boğazı’nı yüzerek geçmiştir. Türkoğlu, Bodrum doğumludur.


• Zeynep ÇAMCI, Türk dizi ve film oyuncusu. Bodrum doğumlu olan Zeynep Çamcı, genç yaşta başarılı projelere imza atmıştır.


• Makbule KAYA, Türk halk müziği ses sanatçısı. Muğla’nın Milas ilçesinde doğan Kaya, çok sayıda eser seslendirdi.


• Atilla ATASOY, Türk pop müzik sanatçısı. Aslen Marmarisli olan Türk pop müzik sanatçısı Muğla’nın Milas ilçesinde doğmuştur.


• Devrim ÖZKAN, Türk dizi ve film oyuncusu. Muğla doğumlu Devrim Özkan, geniş bir izleyici kitlesine sahip popüler yapımlarda yer almıştır.


• Selahattin PAŞALI, Türk dizi ve film oyuncusu. Bodrum doğumlu olan Paşalı, oyunculuk kariyerine çok sayıda başarılı proje sığdırmıştır.


• Salih UÇAN, Orta saha mevkiinde oynayan Türk millî futbolcudur. Marmaris ilçesinde doğmuştur.


• Hilmicem İNTEPE, Türk dizi ve film oyuncusu. Muğla doğumlu olan İntepe, birçok dizi ve filmde yer almıştır.


• Ozan DAĞGEZ, Türk dizi ve sinema oyuncusu. Bodrum doğumlu Dağgez çok sayıda projede yer almıştır.


• Soner OLGUN, Türk müzisyendir. Fethiye’de doğmuştur.


• Fevzi TUNCAY, Türk eski millî futbolcu ve antrenör. Tuncay, Muğla doğumludur.


• Özlem BALCI, Türk yapımcı, dizi ve sinema oyuncusu. Muğla Fethiye doğumludur.


• Selvi İLYASOĞLU, Türk güreşçidir. Muğla’nın Köyceğiz ilçesinde doğmuştur.


• Taylan ANTALYALI, Ön libero mevkiinde oynayan Türk millî futbolcudur. Süper Lig takımlarından Galatasaray’da forma giymektedir. Antalyalı, Muğla’nın Yatağan ilçesinde doğmuştur.


• Zafer GÖRGEN, Çaykur Rizespor takımında kaleci pozisyonunda görev yapan Türk futbolcudur. Muğla doğumludur.


• Mehmet GÜÇLÜ, 1980 yılında Edirne Kırkpınar Yağlı güreşlerinde Başpehlivan olmuştur. Muğla Milas ilçesinde doğumludur.

Kaynakça